Manevi evlatlar ve “gizli çocuk” iddiaları: Zehra Aylin, Sabiha Gökçen vb.

İddia

Bazı kitaplar, televizyon programları ve sosyal medya paylaşımlarında Atatürk’ün manevi evlatları hakkında şu söylemler ortaya atılır:

Aslında “manevi evlat” ifadesi bir kılıftır; bu çocukların bir kısmı Atatürk’ün gizlenen biyolojik çocuklarıdır,
Zehra Aylin’in ölümü, Sabiha Gökçen’in kökeni ve hayatı etrafında “gizli evlat”, “saklanan skandal” senaryoları yazılır,
Atatürk’ün bir oğlunun olduğu, yıllarca saklandığı; çeşitli kişilerin “Ben Atatürk’ün çocuğuyum” iddiası ciddiye sunulur,
Manevi kızlardan biriyle “yasak ilişki” yaşandığı, bunun gizlenmek için evlatlık ilişkisiyle örtüldüğü öne sürülür.

Böylece hem Atatürk’ün özel hayatı hem de manevi çocukların haysiyeti, kanıtsız cinsellik ve magazin hikâyeleriyle hedef alınır; “manevi çocuk” kavramı itibarsızlaştırılmaya çalışılır.

Kısa Cevap

Güvenilir biyografiler, resmi kayıtlar ve ciddi araştırmalar birlikte okunduğunda:

Atatürk’ün bir kısmı resmen evlat edinilmiş, bir kısmı da fiilen himaye edilmiş birçok manevi çocuğu olduğu,
Bunların isimlerinin, doğum-ölüm tarihleri ve yaşam öykülerinin açıkça bilindiği,
Zehra Aylin’in Atatürk’ün ilk manevi kızı olduğu ve 1935’te Fransa’da bir tren kazasında öldüğü,
Sabiha Gökçen’in yetim bir çocukken Atatürk tarafından Bursa’da tanınıp evlat edinildiği ve resmen “manevi evlat” olarak geçtiği,
“Gizli çocuk”, “yasak ilişki”, “Atatürk’ün aslında şu kişiden çocuğu vardı” iddialarının hiçbirinin arşiv, nüfus kaydı veya vasiyetnameyle desteklenmediği

ortaya çıkmaktadır. Yani “manevi evlatlar = gizlenen biyolojik çocuklar” söylemi, belgeye değil; reyting ve tıklama kovalayan komplo kurgularına dayanır.

Ayrıntılı İnceleme

1. Atatürk’ün manevi çocukları kimlerdi?

Farklı kaynaklarda küçük değişikliklerle de olsa ortak bir manevi çocuk listesi bulunur. Ciddi derlemelerde, Atatürk’ün manevi evlatları arasında öne çıkan isimler şunlardır:

Zehra Aylin (1912–1935) – Amasya doğumlu; 1924’te Çankaya’ya alınan ilk manevi kızı,
Rukiye Erkin – Konya’dan gelen ve Çankaya’da yetişen manevi kızı,
Sabiha Gökçen (1913–2001) – Bursa doğumlu; sonradan dünyanın ilk kadın savaş pilotu,
Ayşe Afet (İnan) (1908–1985) – Selanikli öğretmen; tarihçi ve sosyolog,
Nebile İrdelp – İstanbul’dan gelip Atatürk’ün yanında yetişen manevi kızı,
Ülkü Adatepe (1932–2012) – En küçük manevi kızı, Cumhuriyet’in küçük simgelerinden,
Abdurrahim Tuncak – Küçük yaşta sahiplenilen, askeri eğitim gören manevi oğlu,
Mustafa Demir ve bazı kaynaklarda adı geçen birkaç çocuk daha.

Bu çocukların bir kısmı Atatürk’ün vasiyetnamesinde ve resmi yazışmalarda maddi olarak desteklediği kişiler olarak geçer; bir kısmı hayatları boyunca “Atatürk’ün manevi kızı/oğlu” kimliğiyle kamuoyunda tanınmıştır.

2. Zehra Aylin kimdi, nasıl öldü?

Zehra Aylin, 1912’de Amasya’da doğmuş; 1924’te Atatürk’ün ilk manevi kızı olarak Çankaya Köşkü’ne girmiştir. Genç yaşta Avrupa’da eğitim görmüş; 1935’te İngiltere’den yurda dönerken Fransa’nın Amiens yakınlarında bir tren yolculuğu sırasında hayatını kaybetmiştir.

Tanıklıklar, Zehra’nın hareket halindeki trenden düşmesi sonucu öldüğünü anlatır; bunun kaza mı, intihar mı olduğu konusunda farklı rivayetler olsa da, netleşmiş yargısal bir karar yoktur. Bildiğimiz kesin şey:

Zehra’nın Atatürk tarafından ilk manevi evlat olarak sahiplenildiği,
Atatürk’ün ölüm haberini derin bir üzüntüyle karşıladığı,
Mezarının İstanbul Maçka Mezarlığı’nda bulunduğu

gerçeğidir. Zehra’nın ölümü, bazı komplo metinlerinde “Atatürk’ün gizli kızının ortadan kaldırılması” gibi akıl dışı senaryolara bağlanmış; ancak bunları destekleyen hiçbir resmi belge veya ciddi tanıklık ortaya konmamıştır.

3. Sabiha Gökçen: Yetim bir çocuğun hikâyesi

Resmi Türk kaynakları ve Sabiha Gökçen’in kendi anlatımına göre, Sabiha, 1913’te Bursa’da doğmuş; küçük yaşta anne-babasını kaybeden, zor şartlarda yaşayan bir çocuktur. Atatürk’ün 1925 Bursa ziyaretinde tanışmış, Çankaya’ya alınarak diğer manevi kızlarla birlikte büyümüştür.

Sabiha, daha sonra havacılığa yönelmiş; Türkkuşu’nda eğitim almış, dünyanın ilk kadın savaş pilotu olarak tarihe geçmiştir. 1930’lar boyunca hem askeri harekâtlara katılmış, hem de Türk Hava Kurumu’nda eğitimci olarak görev yapmıştır.

Onu Atatürk’ün “gizli biyolojik kızı” gibi sunan iddialar:

Ne Atatürk’ün ne Sabiha’nın kendi ifadeleriyle desteklenir,
Ne nüfus kayıtlarında ne de vasiyetnamede bu yönde bir ibare vardır,
Boşluğu, “nasıl olsa ispatlanamaz” konforuyla dolduran söylentilerden ibarettir.

4. Sabiha’nın kökeni ve “gizli kimlik” tartışmaları

2004’te Agos’ta çıkan bir röportaj ve sonrasında süren tartışmalarda, Sabiha Gökçen’in etnik kökenine dair farklı iddialar ortaya atılmış; bir taraf onun Ermeni yetim olduğunu savunurken, resmi kaynaklar ve ailesine dair anlatılar Boşnak kökenli olduğunu belirtmiştir.

Burada bizim konumuz etnik köken tartışmasının doğruluğu değil; şu gerçek:

Her iki senaryoda da Sabiha, Atatürk’ün sonradan evlat edindiği manevi çocuktur,
Hiçbir ciddi araştırma, onu Atatürk’ün biyolojik kızı olarak göstermez; tartışma “yetim bir çocuğun ait olduğu aile” üzerinedir,
Bu tartışma bile, Atatürk’ün farklı kökenlerden yetim çocukları sahiplenme pratiğini ortaya koyar.

Yani “Sabiha aslında gizlenen öz kızıydı” söylemi, mevcut tartışmaların çarpıtılmış, magazinleştirilmiş bir versiyonudur.

5. “Manevi kızla ilişki”, “gizli çocuk” ve sapık komplo kurguları

İnternet ortamında ve bazı uç tartışma mecralarında, Atatürk’ün manevi kızlarından biriyle cinsel ilişki yaşadığı ve buradan “gizli çocuk” doğduğu iddiası dolaştırılır. İleri sürdükleri “kanıt”lar çoğu zaman şu düzeydedir:

Aynı evde odaların yan yana olması,
Bir fotoğrafta yakın durmaları,
Hiçbir resmi kaydı olmayan dedikodular.

Bu tür iddiaların ortak özellikleri:

Ne nüfus kayıtlarıyla ne hastane raporlarıyla ne de resmi yazışmalarla desteklenmemeleri,
Genellikle isimsiz, kaynak göstermeyen sitelerden veya “benim dedem öyle demiş” türü anlatılardan beslenmeleri,
Sadece Atatürk’ü değil, manevi çocukların şahsiyet haklarını ve onurunu da hedef almalarıdır.

Tarihçilik açısından, bu tür iddialar kanıtsız iftira kategorisindedir; tekrar edilmesinin tek işlevi, kişi düşmanlığını beslemektir.

6. “Atatürk’ün oğlu vardı” ve isimli “gizli evlat” iddiaları

Zaman zaman televizyon programlarında ve videolarda, “Atatürk’ün aslında bir oğlu vardı”, “şu kişi onun oğludur” gibi iddialar gündeme getirilir. Bu anlatılarda:

İddia sahipleri, kendi akrabalarını veya başkasını Atatürk’e bağlamaya çalışır,
Genellikle tek dayanak, aile içinde anlatılan sözlü bir hikâyedir,
Nüfus kayıtları, resmi belgeler, vasiyetname, miras davaları gibi somut kanalların hiçbiri bunu doğrulamaz.

Özellikle vasiyetname önemli bir turnusoldur: Atatürk, manevi evlatlarını, kız kardeşini, kız kardeşinin çocuklarını ve bazı kurumları açıkça sayarken; “gizli oğul/kız” diye bir isme yer vermez. Böyle bir evlat olsa, hukuken tamamen yok sayılmış olması gerekirdi ki bu senaryo, hem hukuken hem ahlaken problemli bir komplo varsayımıdır.

7. “Manevi evlat” tercihinin arka planı

Atatürk’ün manevi evlatlar edinmesinin arkasında birkaç önemli faktör vardır:

Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sonrası ortaya çıkan geniş yetim kitlesi,
Kendi özel hayatındaki yalnızlık ve çocuğunun olmaması,
Eğitime önem veren, yetenekli gençleri destekleme isteği.

Bu nedenle:

Kimi çocukları yurt dışına eğitime göndermiş,
Kimi için ev, maaş, okul desteği sağlamış,
Bir kısmını vasiyetnamesinde açıkça maddi olarak güvence altına almıştır.

Bu tablo, “saklanan biyolojik çocuklar”dan çok, bir devlet adamının himaye ettiği yetenekli ve muhtaç gençler resmini çizer.

8. Sonuç: Manevi evlatlar, gerçek ve efsane

Toparlarsak:

Atatürk’ün manevi çocukları, çeşitli resmi ve yarı-resmi kaynaklarda tek tek isim isim geçen, hayatları büyük ölçüde bilinen kişilerdir,
Zehra Aylin ve Sabiha Gökçen gibi isimler; hem kendi emekleri hem de Atatürk’le kurdukları ilişkiyle tarihe geçmişlerdir,
“Gizli çocuk”, “yasak ilişki”, “saklanan evlat” türü iddialar; bugüne kadar hiçbir ciddi belgeyle desteklenmemiştir,
Bu söylentiler, hem Atatürk’e hem de manevi evlatlara karşı kişilik suikastı niteliğindedir.

Bir tarihçinin yapması gereken, bu söylentileri tekrarlamak değil, “belge var mı?” diye sormaktır. Atatürk’ün manevi çocuklarıyla kurduğu ilişki, zaafları ve eksikleriyle birlikte, bir toplum önderinin yetim ve gençlere uzattığı el olarak da okunabilir. Komplo kurmak kolay, arşiv okumak zordur; bu sitede tercihimiz zoru seçmek.

Kaynakça ve Belgeler

Bu metin hazırlanırken, özellikle manevi çocuklar ve Zehra–Sabiha ekseni için biyografik ve arşiv temelli çalışmalara dayanılmıştır. Başlıca başvurulan kaynaklardan bir seçki:

Zehra Aylin maddesi, Vikipedi ve konuya dair biyografik yazılar: doğum–ölüm tarihleri, ilk manevi kız oluşu ve tren kazasıyla ölümü.
Atatürk’ün manevi çocukları” üzerine derlemeler: Listelist, Ekşi Sözlük’teki sıralı liste ve çeşitli eğitim notları/PDF’ler.
Sabiha Gökçen biyografileri: Vikipedi maddesi, Türk Hava Kurumu ve uluslararası havacılık siteleri; yetim olarak Atatürk tarafından evlat edinilişi ve havacılık kariyeri.
Sabiha Gökçen’in etnik kökenine ilişkin tartışmalar: 2004 Agos röportajı, uluslararası makaleler ve buna verilen tepkileri derleyen analizler.
Atatürk ve manevi kızları hakkında internet polemiklerine örnek olarak bazı tartışma başlıkları; “kanıtsız iddialar”ın üslubunu göstermek amacıyla kullanılmıştır.
Genel çerçeve için Atatürk biyografileri (Mango, Kinross vb.) ve Atatürk’ün vasiyetnamesi ile ilgili Atatürk Araştırma Merkezi yayınları.
Görsel ve kimlik manipülasyonlarına örnek olarak, Atatürk’e ait olduğu iddia edilen ama başka kişilere ait olduğu ortaya konan fotoğraflar üzerine yapılmış analizler.